Wady wzroku - rodzaje, objawy i przyczyny

Wady wzroku są jednym z najbardziej dolegliwych problemów zdrowotnych naszych czasów. Z chorobami oczu boryka się nawet kilkadziesiąt procent populacji na całym świecie. Mniej lub bardziej uciążliwe, nieleczone wady wzroku mogą być źródłem dużego dyskomfortu oraz poważnych problemów w codziennym funkcjonowaniu.

Poznajmy najpopularniejsze rodzaje wad wzroku oraz powiązane z nimi objawy i metody ich korekcji.

Wada wzroku - co to i skąd się bierze?

Wady wzroku to upośledzenia zdolności naszego oka do tworzenia prawidłowo zogniskowanego obrazu na siatkówce. Najpopularniejsze wady refrakcji powodują ogniskowanie obrazu przed lub za siatkówką.

Najczęstsze przyczyny wad wzroku

Skąd się biorą wady wzroku?

Budowa gałki ocznej jest skomplikowana, a nieprawidłowości, które w niej występują odbijają się na jakości widzenia. Wiele zaburzeń widzenia rozwija się wraz z wiekiem, choć uwarunkowania genetyczne i styl życia wielu z nas sprawia, że problemy coraz częściej pojawiają się w każdej grupie wiekowej.

Co wpływa na rozwój zaburzeń wzroku?

Wady powstają głównie przy występowaniu predyspozycji genetycznych. Inne przyczyny wskazywane jako czynniki wpływające na pojawienie się i pogłębianie wad wzroku to np.:

• długa, nienaturalna dla układu optycznego praca w bliskich odległościach, wynikająca najczęściej z dużej ilości pracy przy komputerze i częstego korzystania ze smartfona (np. wpływ zdalnego nauczania lub home office podczas pandemii koronawirusa)

• mniejsza ilość czasu spędzanego na świeżym powietrzu

• współwystępowanie innych chorób (np. cukrzycy)

• urazy mechaniczne

• brak stosowania korekcji wzroku, gdy jest to potrzebne

Wady wzroku - objawy

Kiedy czujemy suchość oka, cierpimy na bóle głowy, mrużymy oczy podczas czytania książki lub przeglądania Internetu, powinniśmy pomyśleć o wizycie u specjalisty.

Najpopularniejsze symptomy niekorygowanej wady wzroku obejmują:

• niewyraźne widzenie

• zmęczenie i łzawienie oczu

• bóle oczu lub głowy

• problemy z czytaniem

Niezdiagnozowana wada wzroku może pogłębiać się z czasem, a brak korekcji występującej wady przyczyni się do pogorszenia komfortu codziennego funkcjonowania, dlatego wyjątkowo istotna jest reakcja na pojawienie się symptomów zaburzeń widzenia.

Rozpoznajesz u siebie te objawy? Zarezerwuj badanie w MUSCAT!

Wady wzroku - rodzaje

Najpopularniejsze rodzaje wad wzroku obejmują wady refrakcji, czyli krótkowzroczność, dalekowzroczność oraz astygmatyzm. Inne rozpowszechnione zaburzenia widzenia to prezbiopia (starczowzroczność), daltonizm i zez.

Krótkowzroczność

Wada wzroku krótkowzroczności, rzadziej nazywanej miopią, zajmuje pierwsze miejsce pośród najczęściej występujących dolegliwości wzroku. Polega ona na nieprawidłowym skupieniu promieni światła – ogniskowane są one przed siatkówką, co powoduje niewyraźne widzenie przedmiotów znajdujących się daleko od obserwatora.

Krótkowzroczność może być zarówno dziedziczna, jak i nabyta. Objawia się tym, że osoby na nią cierpiące starają się przybliżyć obserwowany obiekt jak to tylko możliwe, często próbują też pomóc sobie mrużąc oczy, co skutkuje zmniejszeniem rozproszenia obrazu na siatkówce oka. Takie doraźne zabiegi nie przyczyniają się jednak do zwalczenia źródła problemu. Jako narzędzie korekcji krótkowzroczności zaleca się okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe o dioptrii ujemnej (tzw. minusy).

Dalekowzroczność

Drugą najpowszechniej występującą na świecie wadą refrakcji jest dalekowzroczność. W przypadku tej wady wzroku dochodzi do nieprawidłowego załamywania promieni światła, a w rezultacie obraz powstaje za siatkówką gałki ocznej, zamiast bezpośrednio na niej.

Przyczyn tego zaburzenia pracy układu optycznego specjaliści doszukują się głównie w genetyce. Jeśli Twoi rodzice uskarżali się na taki problem z widzeniem, jest szansa, że zauważysz objawy tej wady wzroku także u siebie.

Najbardziej oczywistą wskazówką przy diagnozowaniu dalekowzroczności jest niewyraźne widzenie z bliska, podczas gdy oddalone obiekty są widziane wyraźnie. Skutecznym rozwiązaniem problemu dalekowzroczności będzie korekcja poprzez soczewki kontaktowe lub za pomocą okularów korekcyjnych o dioptrii dodatniej (tzw. plusy) – dzięki temu światło skupiać się będzie na siatkówce, czyli tam gdzie powinno w przypadku poprawnego działania oka.

Chcesz dowiedzieć się więcej o dalekowzroczności? Przeczytaj nasz wpis dotyczący tej wady wzroku.

Astygmatyzm

W porównaniu z powyższymi zaburzeniami wynikającymi z nieprawidłowej budowy soczewki, występowanie wady wzroku astygmatyzmu powiązane jest z nieregularnym kształtem rogówki, czyli zewnętrznej warstwy gałki ocznej. Nieprawidłowa budowa sprawia, że wiązka światła skupia się na dwóch płaszczyznach zamiast w jednym punkcie. Skutkuje to niewyraźnym i zaburzonym obrazem; przedmioty znajdujące się zarówno blisko, jak i daleko wydają się zamglone i rozmazane.

Astygmatyzm może występować jednocześnie z innymi zaburzeniami wzroku - krótkowzroczność i dalekowzroczność często idą w parze z astygmatyzmem. Objawy ściśle związane z tą wadą to np. bóle głowy, mrużenie oczu, częste mruganie, problemy z czytaniem i koncentracją.

Dokuczliwemu problemowi można zaradzić przez noszenie okularów ze szkłami cylindrycznymi, torycznymi, bądź dobór odpowiednich soczewek kontaktowych.

Prezbiopia (starczowzroczność)

Wszystkie nasze narządy prędzej czy później się zużywają. Nie inaczej jest w przypadku oczu. Starczowzroczność (prezbiopia) jest wynikiem naturalnych procesów starzenia, jakie zachodzą w naszym organizmie i w naukowej definicji nie jest ani wadą wzroku ani chorobą oczu. Pierwsze objawy prezbiopii zauważamy już między 40. a 50. rokiem życia.

Prezbiopia pojawia się w oderwaniu od innych problemów ze wzrokiem i może postępować wraz z wiekiem. Soczewka traci elastyczność, a mięśnie oka słabną, dlatego stopniowo traci ono zdolność do akomodacji, czyli dostosowywania do zmiany odległości patrzenia oka na przedmioty z bliska i z daleka. Powoduje to kłopoty z czytaniem tekstu z bliska, obsługą komputera czy telefonu. Stąd wzięło się żartobliwe określenie tej wady wzroku jako choroby krótkich rąk.

Właściwym rozwiązaniem jest wizyta u okulisty lub optometrysty, który posiada wiedzę pozwalającą na wybranie odpowiednich szkieł korygujących. Często stosuje się osobne okulary do czytania lub wielofunkcyjne okulary ze szkłami progresywnymi oraz multifokalne soczewki kontaktowe.

Daltonizm

Daltonizm to zaburzenie widzenia polegające na braku zdolności odróżniania barw, zwłaszcza zielonego od czerwonego. Nazwa anomalii wzięła się od angielskiego fizyka Johna Daltona, który jako pierwszy ją opisał – i to na własnym przykładzie. Przyczyn ślepoty barw należy doszukiwać się w chromosomach X, które zawierają materiał genetyczny odpowiedzialny za budowę czopków, czyli światłoczułych receptorów oczu. Fakt, że mężczyźni posiadają tylko jeden taki chromosom sprawia, że to oni są bardziej narażeni na wystąpienie tej wady wzroku – aż 8 procent mężczyzn to daltoniści!

Obok daltonizmu uwarunkowanego genetycznie zdarzają się przypadki daltonizmu nabytego, który rozwija się wskutek starzenia organizmu oraz chorób. Jak dotąd nie udało się opracować skutecznej metody całkowitego cofnięcia ślepoty barw. Istnieją jednak środki, które częściowo korygują ten problem, jak na przykład okulary pozwalające na dostrzeganie barwy czerwonej, zielonej i pochodnych.

Zez

Nierównoległe ustawienie gałek ocznych nazywamy zezem. Jest on nie tylko problemem natury estetycznej, ale powoduje także zaburzenia widzenia. Objawy mogą być różne, w zależności od wieku pacjenta i okoliczności, w jakich pojawił się problem. Zez często wiąże się z dwoistością widzenia – obrazy mogą znajdować się na przykład obok siebie lub jeden pod drugim. Wywołuje to dyskomfort, który powoduje uruchomienie naturalnych reakcji obronnych, takich jak na przykład przechylanie głowy.

Wyróżniamy kilka podstawowych rodzajów zeza, przy czym kryterium podziału jest kierunek, w którym odchylone jest zezujące oko oraz okoliczności jego występowania: towarzyszący, zbieżny, rozbieżny, ukryty, porażenny. Aby wykryć naturę problemu i znaleźć rozwiązanie, należy udać się do okulisty, który wykona szereg badań.

Przy leczeniu tej wady decydujący jest dobór odpowiedniej korekty okularowej, chociaż należy być przygotowanym także na leczenie operacyjne.

Wady wzroku - diagnostyka i leczenie

Jak wykrywana jest wada wzroku? W przypadku wad refrakcji niewyraźne widzenie diagnozuje się za pomocą oceny ostrości wzroku u pacjenta metodą subiektywną i obiektywną. Dowiedz się więcej o przebiegu badaniu wzroku w gabinecie optometrycznym MUSCAT.

Na szczęście w zdecydowanej większości przypadków występowania wad wzroku jesteśmy w stanie ograniczyć dolegliwości poprzez dobranie odpowiednich szkieł korekcyjnych, zabiegi chirurgiczne… a nawet dietę bogatą w witaminy, zwłaszcza w witaminę A.

Z uwagi na wysiłek, na jaki codziennie narażone są nasze oczy, powinniśmy zdawać sobie sprawę z faktu istnienia wad wzroku, które stają się prawdziwą plagą XXI wieku. Wielogodzinna praca przy komputerze oraz niedostatek naturalnego światła, a także inne czynniki, zarówno środowiskowe, jak i genetyczne, powinny skłonić nas do rozważenia regularnej, rutynowej kontroli w gabinecie okulistycznym lub optometrycznym. Jak widzimy, medycyna zdołała opracować wiele metod odwracania skutków znacznej części wad wzroku, dlatego warto znaleźć czas i uczynić wzrok swoim oczkiem w głowie.

Podejrzewasz u siebie wadę wzroku? Umów się na badanie wzroku w MUSCAT. Masz pytania? Skontaktuj się z nami przez formularz lub w wiadomości na Facebooku!